شهود ایرانیان

1) «ارتباطات» و «کنش»­ها در جوامع انسانی به شیوه­های مختلفی صورت می­پذیرد. همچنین عوامل تأثیرگذار در رفتار اجتماعیِ جامعه­ها، مختلف و متفاوت است. در برخی جوامع «عقلانیت محض» و در برخی «درک حسی» و در برخی نوعی «شهود» عنصر غالبِ تأثیرگذار در امر شناختیِ مردم جوامع مختلف است. به بیان دیگر آنچه در غالب تصمیم­های مردم در جوامع گوناگون سهم اساسی را دارا ست، عقلانیت، درک حسی و شهود است.

2) در این میان جامعه­ی ایران یکی از پیچیده­ترین جوامعِ جهان است. این پیچیدگی در عرصه­های مختلف حیات اجتماعی ایرانیان مشهود است. رفتار پیچیده­ی ایرانیان از «بینش» آنان نشأت می­گیرد. این «بینش» به شدت تحت تأثیر مقوله­ی «شهود» است. در «شهود» و «امر شهودی» اگر چه عقلانیت و درک حسی سهم دارد اما «دل» واسطه­ی اصلی رسیدن به تشخیص و کنش صحیح است. از جمله خصوصیت درک «شهودی»، سیالیّت و عدم ثبات آن است.

3) سپهر سیاسی از جمله عرصه­هایی است که به دفعات، میزبان کنش «شهودی» ایرانیان بوده است. کنش «شهودی» غالباً قابل پیش­بینی نیست و همواره بعد از تحقق آن، تعجب همگان را نیز برمی­انگیزد. این امر در انتخابات ریاست جمهوری ایران چند بار(2خرداد 1376و 3 تیر1384) رخ داده­ است. نکته­ی حائز اهمیت در اینجا آن است که متأثر درک شهودی عموم مردم ایران به یک نتیجه­ی «مشترک» می­رسند. در واقع با وجود آنکه «شهود» امری فردی و شخصی است و هر فرد درک شهودِ خاص خود را دارد ولی در ایران «شهود» تبدیل به یک مقوله­ی مشترک و جمعی شده است.

4) آوردگاه یازدهم ریاست جمهوری نیز از این قاعده مستثنی نیست. مردم بیش از آنکه تحت تأثیر تبلیغات، لفاظی­های مبهم و سخنان پراکنده­ی نامزدها قرار گیرند، به ندای دل خویش توجه دارند. به عبارت دیگر خیلی مهم نیست چه جریان و گفتمانی مورد توجه چه رسانه­هایی است. مهم تمایل «شهودی» مردم است که متوجه چه گفتمان و شخصی خواهد شد.

جامعه تحمیل می­کند

1) در ایران کنونی، انتخابات مهم­ترین عرصه­ی سیاسی-اجتماعی است. در این میان انتخاباتِ ریاست جمهوری از اهمیت بیشتری برخوردار است. انتخابات و حاصل آن، برآمده از یک شرایط اجتماعی است. در واقع این شرایط اجتماعی-سیاسی است که نتیجه­ی انتخابات را رقم می­زند. البته حاصل انتخابات نیز در چگونگی شرایط اجتماعی تأثیرگذار است. به بیان دیگر انتخابات نشانه­ای از شرایط اجتماعی-سیاسی وقت است. پس برای درک و فهم هر انتخابات و حدس نتیجه­ی آن، فهم شرایط اجتماعی-سیاسیِ وقت بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

2) وضعیت اجتماعی-سیاسی ایران در شرایط کنونی چند وجه اساسی دارد که قادر است بر نتیجه­ی انتخابات و تعیین نفر اول آن، تأثیر جدی داشته باشد. وضعیت اقتصادی فعلی چنان است که بخش عظیمی از مردم متحمل فشار سنگین گرانی، تورم و کاهش توان خرید هستند. در بعد سیاسی-فرهنگی نیز متأثر از فتنه­ی 88 جامعه­ی ایران تا حدودی حس مشترک خود را از دست داده است. اگرچه با راهنمایی­ها و خط و مشی­های رهبر معظم انقلاب بخش وسیعی از این خلأها پر شد اما هنوز ناخوشنودی سیاسی و فرهنگی در بخش­هایی از جامعه­ی ما وجود دارد. وجه دیگر شرایط سیاسی-اجتماعی وقت، شکست همینه­ی قدرت است. در واقع به واسطه­ی کنش و منش سیاسی دکتر احمدی­نژاد مبنی بر سیاست مردمی و یک نوع کنش سیاسی متفاوت با کنش­های سیاسی معمول در میان سیاست­مداران، تصور مردم از قدرت و به طور خاص از رئیس جمهور، نسبت به قبل متفاوت شده است. به بیان دیگر مردم عادت کرده­اند که هر چند وقت یک بار رئیس جمهورشان را در شهر، روستا و دهات­شان ببینند. آنان مردی از جنس خودشان را می­خواهند که مدام وضع­شان را از نزدیک رصد کند.

3) نفر اول انتخابات کسی است که برای این وضعیت اقتصادی برنامه داشته باشد و مسیر فعلی را ترمیم کند. همچنین برای ناخشنودی سیاسی و فرهنگی فعلی علاج داشته باشد. بی­شک کسی که هنوز به اصول و آداب مرسوم سیاسی دل­بسته است نمی­تواند اذهان عمومی را برای انتخابش قانع کند.